Bu haftaki Science dergisinde yararlı mutasyonlara yeni bir örnek yayınlandı. California Teknoloji Enstitüsü’nden -Nobel ödüllü- Prof. David Baltimore ve ekibi, domuz gribi virüsünün yayılmasını sağlayan bir mutasyonu tanımladı [Bloom vd, 2010; Holmes, 2010].
Domuz gribi virüsü diye bilinen H1N1’in bazı örneklerinin zaten yararlı bir mutasyon taşıdığı biliniyordu. Bu mutasyon, virüsün çoğalmasını engelleyen bir ilâca (oseltamivir, namı diğer Tamiflu) karşı bağışıklık sağlıyor, ama yan etki olarak virüsün yayılmasını yavaşlatıyordu. Bu nedenle de fazla yayılamıyor ve pek de ciddi bir sağlık sorununa dönüşecekmiş gibi durmuyordu.
Ancak 2007–2008 sezonundaki domuz gribi, hem dirençliydi, hem de hızla yayıldı. Yavaş olması beklenen dirençli virüs nasıl olup da bu kadar hızlanmıştı?
İşte bu son makale, bu sorunun cevabını veriyor: Antibiyotik direncini sağlayan mutasyona ek olarak bu virüsler, iki ayrı mutasyon daha geçirmişler, ve hızla çoğalma yeteneğini kazanmışlardı.
Bu iki yararlı mutasyon, dirençsiz bir virüste birbiri ardına meydana gelmiş ve direnç kazandıran mutasyonun yavaşlatıcı etkisini baştan azaltmıştı. Böylelikle bunun ardından meydana gelen direnç kazandırıcı mutasyon bir zarar vermeden canlıya yarar sağlamıştı. Bu üç mutasyon virüse o kadar yarar sağladı ki virüs tüm dünyaya kısa sürede yayıldı.
Diğer örnekler
Bu, yararlı mutasyonlara ilk örnek değil. Daha önce sitrik asit kullanmaya başlayan bakteriler, bulundukları zemine uyum sağlayan fareler gibi birçok örnek verilmişti.
Yararlı mutasyonlar, canlıların değişimini ve çeşitliliğini, yani evrimini sağlayan bir kaynak: Bulundukları ortama daha iyi ayak uydurmasına yardım eden mutasyonlar bir canlı topluluğu içinde artıyor, canlıya zarar verenler ise, bulundukları bireylerin sayısının azalmasıyla kayboluyor.
Dr. Çağrı Yalgın 