Sinir gelişimi üzerine çalışan Dr. Emre Yakşı ile, hem araştırma yöntemleri hem de araştırmalarının sinir sistemi kuramlarındaki yeri üzerine konuştuk.
Dr. Yakşı, bize özellikle Harvard Üniversitesi’nde ’ndaki çalışmaları ve 2010’dan beri de Belçika’danın Leuven şehrindeki ’nde yaptıkları, henüz yayınlanmamış araştırmalarından bahsetti.
Bu esnada bütün bu sinirsel bağlantıların, değişik nöron türlerinin ve bunların birbirleriyle bağlantılarının, insanların ve diğer hayvanların bilgi işleme, öğrenme süreçleri, duygular, tat ve koku alma gibi kimyasal duyular üzerindeki etkilerine de değindi.
İlgiyle dinleyeceğinizi düşünüyor, Dr. Yakşı’ya söyleşi için bir kez daha teşekkür ediyoruz.
Notlar
- Bu söyleşide odaklandığımız makale: E. Yaksi ve R. I. Wilson, 2010. Neuron 67:1034–1047.
- Bu çalışmada üzerinde çalışılan hücrelerin bir çizimini Şekil 1A’da görebilirsiniz. Bu çizimde en solda yer alan koku nöronları (turkuaz), üzerlerindeki çeşitli koku almaçları (koyu mavi) sayesinde havadaki değişik kokular tarafından etkinleştirilir. Burada başlayan sinir uyartısı (kırmızı oklar) koku nöronu boyunca beyindeki bir glomerüle doğru ilerleyerek orada projeksiyon nöronları (turkuaz) ve ara nöronlar (mor) ile temas kurar. Ara nöronlar, değişik projeksiyon nöronları ile temas halindedir ve uyartının bir projeksiyon nöronundan diğerine iletilmesinde rol oynar. Projeksiyon nöronları bu uyartıyı daha yukarı beyin merkezlerine ileterek koku algılanması sürecine katkıda bulunur. Şekil 1B’de ise gerçek bir sinek beyninde yeşil boyanmış projeksiyon nöronlarını ve aynı renkli uzantılarını görüyorsunuz.
- Bu sinir bağlantıları hakkında yakın zamanlı bir derleme makalesi: R. I. Wilson, 2011. Current Opinion in Neurobiology 21:254–260.
- Koku nöronlarının keşfine Nobel Ödülü verildiğinden bahsetmiştim. Bu konuda ve keşfe ait ilk makaleyi okuyabilirsiniz: Back ve Axel, 1991. Cell 65:175–87.
- Şekil 2A’da bir zebra balığı larvasını görüyorsunuz. Hayvanın şeffaflığı kolay görüntülenebilmesini sağlıyor. Şekil 2B’de ise yeşile boyanmış nöronları ve kırmızıya boyanmış uzantılarını görebilirsiniz.
Fotoğraflar
- Şekil 1A’daki çizim uyarlandı. Şekil 1B’deki görüntü alındı.
- Şekil 2’deki iki görüntü de Fickr’dan alındı, A’daki , B’deki ise .
Dr. Çağrı Yalgın