Daha evvel Finlandiya’nın İsveççe meselesinden bahsetmiştim. Aslında pek bir mesele yok ortada, zira halk arasında az biraz tartışma olsa da herkes gül gibi yaşayıp gidiyor. Güney komşu Estonya’da durum öyle değil. taşıdı. Ben zaten eşim Estonyalı-Rus olduğundan uzun zamandır bu konuyu izliyordum.
Sovyetler sonrasında Estonya’da Rusya’ya karşı büyük bir tepki oluşmuştu ve ülkenin Rus azınlığı bundan nasibini almıştı. Estonlar yeni devletin kendiliğinden vatandaşı olurken, Ruslar ancak dil ve anayasa sınavından geçerek bu hakka kavuşmuştu. Ülke yüzünü Batı’ya döndüğünden okullarda yabancı dil olarak Rusça yerini neredeyse tamamen İngilizceye bırakmıştı. Ama ayrıca Rusçayı yıllarca her tür kamu işinden uzaklaştırmaya çalıştı Estonya devleti.
O sırada Rusya krizi atlatmaya başladı. Vatandaşlarının cebi para gördü ve bazıları turist olarak Tallinn’e gelmeye başladı. Eston gençlerin Rusçası olmadığından bu işlere Rus Estonyalılar uygun düştü.
Finlandiya ile Estonya arasından geçecek boru hattını Estonlar, denizi kirletecek bahanesiyle istemediler. Sonuçta tabii aynı hat biraz kuzeyden geçti, Fin karasularından. Daha 70 yıl önce SSCB ile savaşmış Finler hiç itiraz etmemişti. Ama zaten Estonların maksadı Rusya’nın parasını geri çevirmekti. Tepki bu boyuttaydı.
Şimdi Putin’in Ukrayna’da sebep oldukları ortadayken Estonlar kendi Rus azınlıkları için bir hayli endişeli. BBC’nin belgeselindeki birçok Estonyalı Rus, kendini dışlanmış hissettiğinden kendini Estonya’nın bir parçası olarak görmüyor. Çoğu Putin hayranı olmuş durumda, Rusya’dan gelen yayınları izliyor, ona göre davranıyorlar. (Bunlar Rusya sınırındaki Narva şehrindekiler, Tallinn’de durum biraz daha iyi.) Estonya şimdi bu insanları yeniden kazanmaya çalışıyor ama iş işten geçmiş gibi.
Küçüçük ülke, ne önemi var, diyeceksiniz. Finlandiya’daki İsveçlilerle mukayese edildiğinde önemli farklar gördüğüm için yazdım. Anadili İsveççe olan birçok Fin, kendini İsveçli değil, Fin sayıyor. Anadili Rusça olan Estonyalılar ise kendilerini Estonyalı veya Eston olarak değil, Rus olarak görüyor. Bu farkın neyin neticesi olduğu, ibretliktir kanımca.