Finler neden her vatandaşa bir “temel gelir” vermek derdinde?
Finlandiya her vatandaşına temel gelir vermeyi denemeye başladı. Temel gelir ile hedeflenenler şunlar:
1. Sosyal destekleri kaldırmadan sosyal devlet bürokrasisini kaldırmak
Envai çeşit sosyal desteğin hangisinden kimin kaç para alacağını belirleyen dev bir kurum oluşmuş halde. Hiç para dağıtmasa dahi bu kurumun kendi işleyişi bile ciddi bir masraf kapısı. Diyorlar ki hiç hesapla-kitapla uğraşmadan herkesin hesabına her ay aynı parayı sorgusuz sualsiz yatırırsak, bütün bu hesapların masrafından kurtuluruz. Üstelik vatandaş da bu destekleri almak için kağıt üstüne kağıt doldurmaktan kurtulur.
2. İşsizlerin iş aramasını sağlamak
Diyelim işsizsiniz ama bu ay ufak da olsa geçici bir iş bulup biraz para kazandınız. Şimdiki halde o para işsizlik maaşınızı o kadar düşürüyor ki ya iş aramıyor, ya da bulsanız da çalışmıyorsunuz. Çünkü elinize geçen, çalıştığınıza değmiyor. Ama temel gelir daimi olacağından, çalışanın kazandığı her para ek gelir olacak. Bunun da işsizlerin iş aramasını özendirmesi bekleniyor.
Nitekim bu güncel araştırmanın hedefi de bunu anlamak: Gerçekten de temel gelir, işsizleri iş bulmaya özendirecek mi? Şimdilik 200 işsiz Fini temel gelire bağlayıp 2 yıl süreyle iş durumlarını izleyecekler. yani cevabı en erken 2 yıl sonra bileceğiz.
3. Küçük girişimciye de destek
Temel gelir sisteminin, küçük girişimciye ve (eskiden maaşlı olan) işlerini son yıllarda serbest meslek şeklinde yapmak zorunda kalmış çalışanlara da destek olacağını umuyorlar. Nitekim deneklerden serbest çalışan biri, bugünkü Helsingin Sanomat gazetesinde bu sistemin gelişinden memnun olduğunu söylüyordu.
Tabii bunların komünizmle alakası yok. Gazeteci Selami İnce de böyle bir başlık atmış, ama bu sistemin komünizmle değil de neoliberal görüşlerle uyumlu olduğu gerçeğini teslim etmiş.
Nitekim Finlandiya komünizme karşı 1918’deki iç savaşta ve 1938–1944 arası SSCB’ye karşı savaşlarda çok can ve mal pahasına direnmişti. Bütün onları unutup şimdi komünizme meyledeceklerini sanmıyorum.
Dr. Çağrı Yalgın